در ادامه بررسی کامل و تحلیل صنعت بانکداری توی این قسمت میریم سراغ معرفی بدهی ها

به صورت کلی هنگام تحلیل صنعت بانکداری، شناخت بدهی های بانک ها اهمیت زیادی دارد

بدهی‌ها در صورت های مالی بانک ها

به طورکلی بدهی بانک ها به طبقات زیر تقسیم بندی می شوند:

1- بدهی به بانک ها و مؤسسات اعتباری

2- سپرده های مشتریان

3- سود سهام پرداختنی

4- ذخایر و سایر بدهی ها

5- ذخیره مالیات عملکرد

6- ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان

7- حقوق صاحبان سپرده های سرمایه گذاری

1- این طبقه شامل بدهی به بانک مرکزی شامل بدهی بانک بابت اضافه برداشت از حساب جاری نزد بانک مرکزی، سپرده های ارزی مدت دار بانک مرکزی نزد بانک، تسهیالت دریافتی از بانک مرکزی در قالب خطوط اعتباری و یا در قالب قراردادهای مشخص و سایر بدهی ها مانند بدهی بابت مابه التفاوت نرخ ارز و همچنین سپرده های سایر بانک ها که متشکل از سپرده های ریالی و ارزی بانک های داخلی و شعب خارج از کشور و هم چنین سپرده های بانک های خارجی نزد بانک می باشد. سپرده های دیداری و مدت دار بانک ها، وام و اعتبار دریافتی از بانک ها )مدت دار و آورنایت (، وجوه بین بانکی مصرف نشده و حساب جاری مؤسسات اعتباری غیر بانکی نزد بانک می باشد .

2- سپرده‌های‌مشتریان سپرده های مشتریان به طور کلی شامل سپرده های زیر می باشد :

سپرده‌های دیداری

این سپرده ها سپرده هایی هستند که بانک موظف است در آن ها در صورت مشاهده سند که معمولا چک است وجه را به دارنده سند پرداخت کند. این طبقه شامل سپرده های دیداری جذب شده در بانک شامل سپرده قرض الحسنه جاری، بستانکاران موقت، مانده های مطالبه نشده، حساب مشترک مشارکت مدنی، چک های بانکی فروخته شده و وجوه اداره شده مصرف نشده می باشد.

سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و مشابه

این سپرده ها سپرده هایی هستند که بانک سودی را به آن ها نمی دهد ولی بانک ها مطابق قانون اجازه دارند برای جذب چنین سپرده هایی جوایز نقدی و غیر نقدی به سپرده گذاران بدهند. کلیه سپرده های قرض الحسنه ارزی و ریالی پس انداز و قرض الحسنه (ویژه جوانان و ویژه مصرف نشده) در این طبقه قرار می گیرند.

سایر سپرده‌ها و پیش دریافت ها

این طبقه شامل سپرده های مدت دار ارزی مشتریان، پیش دریافت اعتبارات اسنادی، سپرده نقدی ضمانت نامه ها و پیش دریافت بابت سایر تسهیالت می باشد.

• سپرده مشتریان سپرده ارزان قیمت نزد بانک است . سپرده حقوق صاحبان سهام سپرده گران قیمت نزد بانک است.
• هرچه سپرده ارزان قیمت بانک بیشتر باشد، بانک سودآوری بیشتری دارد.

سپرده های سرمایه گذاری ( حقوق صاحبان سپرده های سرمایه گذاری)

این سرفصل شامل سپرده های مدت داری است که بانک به صورت سپرده های سرمایه گذاری کوتاه مدت یا بلندمدت، از مشتریان قبول می کنند. بانک ها در مورد سپرده های سرمایه گذاری مدت دار، فقط به عنوان وکیل سپرده گذار عمل می کنند و منابع حاصل از این سپرده ها را به صورت سرمایه گذاری یا پرداخت تسهیلات در قالب عقود اسلامی مورد استفاده قرار می دهند. منافع حاصل از بکارگیری این سپرده ها پس از کسر حق الوکاله بکارگیری آن ها توسط بانک، به سپرده گذاران پرداخت می شود . سپرده های سرمایه گذاری کوتاه مدت و بلندمدت و سپرده پس انداز کارکنان دولت نیز در این طبقه قرار می گیرند.

• بانکی که 90% سپرده آن گران قیمت است سودآوری چندانی ندارد چون در سپرده گران قیمت بانک نقش وکیل سپرده گذار را دارد و فقط می تواند حق اوکاله را برای خود بردارد و سودآوری چندانی برای آن ندارد.

ذخایر و سایر بدهی‌ها

باید ذخایر را از سایر بدهی های بانک جدا کرد چون ابهام زیادی در رابطه با زمان تسویه آن وجود دارد و همچنین مبلغ آن نیز مورد ابهام است از جمله ذخایر می توان به ذخیره هزینه های پرداختنی، حق بیمه پرداختنی اشاره نمود. همچنین بدهی بانک بابت پذیرش اعتبارات اسنادی و بروات ارزی مدت دار نیز در این سرفصل، قرار میگیرد

ذخیره هزینه های پرداختنی

ممکن است گاهی اوقات کالا و خدماتی را دریافت کنیم اما به دلایلی مانند رخ دادن معامله در پایان سال و یا رخ دادن معامله یا قرارداد در مقاطعی که صورت های مالی را تهیه می کنیم صورت حساب آن را دریافت نکنیم یا توافق دقیقی سر قرارداد در رابطه یا مبلغ یا مسائل دیگر رخ ندهد ولی ما باید اصل تطابق درآمد با هزینه را رعایت کنیم و به میزان حصه آن ها در آن سال ذخیره لازم بابت این کالا و خدمات در این حساب منظور کنیم.

 بدهی بانک بابت اعتبارات اسنادی و بروات ارزی

بدهی بانک بابت پذیرش اعتبارات اسنادی مربوط به بروات و اعتبارات اسنادی مدت دار، مربوط به بدهی هایی است که اسناد آن تحویل خریدار گردیده و بانک پرداخت وجه آن ها را در سررسید تعهد کرده است و به طورمعمول در سررسید نسبت به تأمین وجه از خریدار و پرداخت آن اقدام می نماید.

ذخیره مالیات

ذخیره مالیات معمولا مربوط است به مالیات بر درآمد بانک ها و مالیات بر درآمد در بانک ها معمولا با نام ذخیره در ترازنامه منعکس می شود و علت آن این است که مبلغ مالیات قبل از انکه برگ قطعی صادر شود به صورت برآوردی محاسبه می شود و این برآورد با مالیات تشخیصی توسط ممیز مالیاتی تفاوت دارد به همین دلیل تا زمان صدور قطعی باید ذخیره را در حساب ها لحاظ کنیم .

ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان

بر اساس قانون کار، کارفرما موظف است در هنگام پایان خدمت کارکنان، به ازای هرسال خدمت و بر اساس مدت سنوات خدمت کارکنان و آخرین حقوق دریافتی آن ها یک ماه پاداش پایان خدمت محاسبه و به آن ها پرداخت نماید. باگذشت هرسال این قضیه برای بانک تعهد قانونی ایجاد می کند و بر اساس اصل تطابق بانک باید همچین ذخیرا ای را در نظر بگیرد.

سود سهام پرداختنی

سود هر سهم تقسیمی (DPS )یا سود سهام پرداختنی که در مجمع عمومی حقوق صاحبان سهام به تصویب رسیده است لیکن هنوز به سهامدار مشمول پرداخت نشده است در این حساب نگهداری می گردد. طبق قانون تجارت سود سهام مصوب در مجمع عمومی حداکثر تا 8 ماه پس از تاریخ مجمع عمومی بایستی به سهامداران ذینفع(سهامدارانی که تا تاریخ مجمع عمومی سالیانه، سهام در مالکیت آن ها می باشد) پرداخت گردد.

 حقوق صاحبان سهام

1- سرمایه پرداخت شده

2- اندوخته ها (اندوخته قانونی، اندوخته سرمایه ای و…..)

• اندوخته قانونی مبلغی است مه باید از خروجش از چرخه دارایی شرکت جلوگیری کرد و باید قبل از تقسیم سود خالص لحاظ شود یکسری نکات رو در رابطه با این اندوخته باید بدونید:
• 1- شرکت باید به سود رسیده باشد تا این اندوخته را لحاظ کند.
• 2- برای آزاد شدن این اندوخته زمان مشخصی وجود ندارد.

3- مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها

4- تفاوت تسعیر ارز

تسعیر ارز که به آن تبدیل واحد پولی نیز گفته می شود یکی از مفاهیم مهم اقتصادی می باشد. از طریق تسعیر ارز اثر تغییرات نرخ ارز در عملیات مالی و حسابداری شرکت‌ها و واحدهای تجاری بررسی شده و به صورت استاندارد در صورت‌های مالی آن‌ها اعمال می شود. مطالبات و بدهی های شرکت ممکن است بر مبنای ارزهای خارجی مختلف باشد ولی طبق استانداردهای حسابداری، مبلغ تمامی حساب ها می بایست بر مبنای واحد پول رایج کشور یعنی ریال ثبت و نگهداری شوند. به این دلیل معادل ریالی بدهکاران ارزی در دفاتر ثبت می شود. در پایان هر دوره مالی (سال مالی یا مقطع زمانی تهیه گزارشات مالی) نیز مطالبات ارزی بر مبنای نرخ ارز روز ارز (به طور مثال نرخ ارز در تاریخ ۱۲/۲۹) محاسبه و تعدیل می شود که به این عمل تسعیر نرخ ارز می گوییم.

5- سود یا زیان انباشته

میزان درآمد خالص بعد از پرداخت سود مشخص می شود سود مثبت فواید زیادی دارد البته معمولا می دنش به سهامدارا ولی میتونه برای رشد قسمت های مختلف شرکت نیز سرمایه گذاری بشه کلا اکه ندنش به شهامدارا به عنوام سود پس انداز در نظر گرفته می شود.

6- سهام خزانه

سهام خزانه عبارت از سهام عادي يا ممتاز يك شركت سهامي است كه توسط همان شركت مجددا خريداري گرديده است به عبارت ديگر شركت سهام صادر شده خود را مجددا در بورس خريداري مي نمايد و بد نيست بدانيد كه طبق ماده 198 قانون تجارت خريد سهام شركت توسط همان شركت ممنوع بوده است و علت آن هم اين بوده است كه شركت و مديريت آن همواره از اطلاعات داخلي آگاه است و ممكن است به واسطه اين مزيت سهام خود را زمانيكه در حداقل قيمت خود مي باشد بخرد و همان را در اوج قيمت آن بفروشد و موجب ضرر و زيان فروشنده و خريدار گردد. تصویب خرید سهام خزانه که در کل دنیا مرسوم هست یک اتفاق مثبت برای بازار سرمایه محسوب می شود و لازم به ذکر است آن بخش از سهام شرکت که به صورت خزانه هست عایدی حاصل در شرکت باقی می ماند.

تحلیل صنعت بانکداری و صورت سود و زیان

ساختار صورت سود و زیان بانک ها

منابع اصلی درآمد در بانک

1- تفاوت ناشی از سود دریافتی و پرداختی( NII)

تفاوت ناشی از سود دریافتنی و پرداختنی یعنی سودی که بانک بعد از پرداخت بخشی از سپرده روی آن بدست می آورد.

2- درآمدهای ناشی از ارایه خدمات کارمزدی

بیشتر بانک های جهانی درآمد اصلی خود را از این قسمت دارند و درآمد خود از این بخش را روز به روز افزایش می دهند اما بانک های ما علاوه بر اینکه از اینجا درآمد ندارند زیان عمده آن ها از همین محل است و بسیاری از بانک های بزرگ دنیا از ارائه خدمات برای درآمدزایی استفاده می کنند و عمده ترین درآمد کارمزدی شامل: کارمزد اعتبارات اسنادی – کارمزد صدور ضمانت نامه – ATM و …..

3- درآمدهای ناشی از نتیجه مبادلات و معاملات ارزی

درآمد ناشی از تسعیر دارایی و بدهی شعب خارج از کشور و خرید و فروش ارز از منابع درآمدی دیگر است.

4- خالص سایر درآمدها و هزینه های غیر عملیاتی

مانند فروش دارایی ثابت مثل زمین و ساختمان

طبقه بندی درآمدها

درآمد‌ مشاع

درآمد تسهیلات اعطایی

درآمد سپرده گذاری و اوراق بدهی

خالص سود ( زیان ) سرمایه گذاری ها

درآمد‌غیرمشاع

خالص درآمد کارمزد خالص سود (زیان) مبادلات و معاملات ارزی

سایر درآمدهای عملیاتی(عمدتاً سود و زیان شعب خارج از کشور)

 خالص سایر درآمدها و هزینه های غیر عملیاتی (مانند فروش دارایی های ثابت و…

• درآمد ریالی جزء درآمد های مشاع است.
• درآمد غیر ریالی جزء درآمد غیرمشاع است.

هزینه‌ها

هزینه های اصلی در بانک ها عمدتاً شامل طبقات ذیل می باشد:

هزینه سود سپرده ها

 هزینه های اداری و عمومی

 هزینه کاهش ارزش مطالبات (هزینه مطالبات مشکوک الوصول(

هزینه های مالی

 هزینه کارمزد پرداختی

 هزینه استهلاک

در مقاله بعدی صنعت بانکداری اصطلاحاتی را معنا می‌کنیم که در این دو مقاله به آن‌ها پرداختیم.