آشنایی با صنعت پتروشیمی و تاثیر آن بر بورس

دلیل اهمیت صنعت پتروشیمی

صنعت پتروشیمی از میان 71 صنعت کشور جایگاه ششم را داراست و به همین دلیل بررسی نقش این صنعت در اقتصاد کشور و رابطه آن با سایر بخش ها لازم و ضروری است.

ایران به دلیل برخورداری از بیش از 33 تریلیون مترمکعب ذخایر گازی و نزدیک به 157 بشکه ذخایر نفت خام در این حوزه مزیت نسبی برای توسعه صنعت پتروشیمی دارد.

تاریخچه صنعت پتروشیمی

اولین شرکت پتروشیمی در ایران تحت عنوان فاز اول پتروشیمی شیراز برای تولید کود شیمیایی در سال 1342 راه اندازی شد.طی سال های 1342 تا 1356 با راه اندازی شرکت های پتروشیمی رازی ، آبادان ، خارک ،فارابی ،بندر امام ،شیراز و کربن اهواز صنعت پتروشیمی شکل گرفت ولی در سال های جنگ ایران و عراق (1357-1368) این شرکت ها متوقف شدند.

از سال 1368 تا 1378 با احداث شرکت های پتروشیمی اصفهان ،اراک ،خراسان،ارومیه وتبریزو تکمیل پتروشیمی بندر امام صنعت پتروشیمی مجددا بازسازی شد و از سال 1378 تا کنون با تاسیس پتروشیمی جم ،برزویه(نوری)و زاگرس به سمت جهانی شدن حرکت کرد.

تعریف صنعت پتروشیمی

صنعت پتروشیمی به صنایعی گفته می شود که در آن ها هیدروکربن های موجود در نفت خام و گازطبیعی طی یک سری فرایندهای شیمیایی به محصولات جدیدی تبدیل می شوند.

محصولات تولیدی پتروشیمی در اکثرواحدهای صنعتی از قبیل صنایع شیمیایی، برق، الکترونیک، نساجی، پزشکی، خودروسازی، لوازم خانگی، غذایی و غیره مورد استفاده قرار میگیرد.

قبل از اینکه فرایند تولید صنایع پتروشیمی رو شروع کنیم بد نیست راجب تاریخچه نفت و گاز هم بیشتر بدونید.برای مطالعه بیشتر می تونید مقاله تاریخچه نفت و گاز رو مطالعه کنید.

فرایند تولید صنایع پتروشیمی

همان طوری که در تصویر بالا مشاهده می کنید نفت خام و گاز طبیعی بعد از ورود به پالایشگاه های نفت و گاز یک سری خروجی هایی دارند که در مرحله ی بعد هر کدام از این خروجی ها خوراک واحدهای دیگری می شوند که در تصویر زیر به آن ها می پردازیم:

دسته بندی شرکت های پتروشیمی

• شرکت های متانول ساز: خوراک آن ها گاز طبیعی متان است

مثل:پتروشیمی زاگرس، شخارک ، شفن

متانول یا الکل چوب: قسمت اعظم متانول جهان صرف تولید فرمالدهیدها ، اسید استیک و MTBE می شود. از دیگر کاربردهای مهم متانول که می تواند آینده را تحت تاثیر قرار دهد ویژگی سوختی این ماده است که با نفت همبستگی دارد و می تواند کالای جایگزین آن باشد و این در حالی است که هزینه تولید و استخراج گاز طبیعی برای تولید متانول بسیار کمتر از نفت است و طرح های بایودیزلی (خودرو های الکی)می توانند در آینده مزیت رقابتی ایجاد کنند.

تولید کننده های بزرگ متانول در جهان

همان طور که در تصویر مشاهده می شود پتروشیمی زاگرس در ایران جز 5 شرکت بزرگ جهان در تولید متانول است و با راه اندازی پروژه های تولید متانول پتروشیمی کاوه و پتروشیمی مرجان پیش بینی می شود که ایران در رتبه اول تولید متانول جهان قرار بگیرد.

ایران به علت دارا بودن منابع زیاد گازی و پایین بودن هزینه بهره برداری از گاز طبیعی و تولید متانول و سایر فرآورده ها در این زمینه مزیت رقابتی دارد و این موضوع باعث شده انگیزه سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی در کشور ما بالا باشد و از این حیث صنعت پتروشیمی جز صنایع کم ریسک برای سرمایه گذاری در بازار بورس تلقی شود.

نکته ای که اینجا حائز اهمیت است همبستگی بین قیمت نفت و قیمت متانول است که با افزایش قیمت نفت قیمت تمام محصولات پتروشیمی و قیمت خوراک آن ها نیز افزایش می یابد.

منابع استخراج قیمت متانول

• نشریه پلتس
• بورس کالا(ime.co.ir)
• بورس انرژی(irenex.ir)

دسته بعدی شرکت های پتروشیمی شامل:

• شرکت های اوره ساز: خروجی های واحد آمونیاک که آمونیاک و گاز CO2 هستند خوراک اصلی واحد سنتز اوره هستند و طی فشار و دمای زیاد به اوره تبدیل می شوند و خوراک اصلی این شرکت ها نیز گاز طبیعی متان است.

مثل:شپدیس ، شیراز ، کرماشا ، خراسان

اوره: ترکیب نیتروژن دار است و بیشترین کاربرد آن در تولید کودهای شیمیایی ست پس آینده آن به این بستگی دارد که در آینده جایگزینی برای آن تولید شود یا خیر.

از آن جایی که عمده ی اوره ی دنیا از زغال سنگ و در کشور چین تولید می شود و چون قیمت گاز طبیعی و هزینه استخراج آن از زغال سنگ خیلی پایین تر است پس ایران مزیت رقابتی دارد برای تولید اوره.

منابع استخراج قیمت اوره

• قیمت جهانی : fertilizerworks.com
• قیمت داخلی : بورس کالا(ime.co.ir)
• آمار صادرات : سایت گمرک ایران(irica.gov.ir)

نحوه قیمت گذاری و فروش اوره در ایران

بیشتر فروش داخلی اوره در ایران به صورت دستوری و با قیمت یارانه ای به سازمان حمایتی کشاورزی انجام می شود و بخشی از آن هم برای کاربرد صنعت ها در بورس کالا معامله می شود.

چون محصولات شرکت های اوره ساز عمدتا مشابه هست و قیمت آن ها دستوری تعیین می شود اگر این نرخ تغییر کند این شرکت ها همگی با هم رشد یا افت می کنند.

دسته بعدی شرکت های پتروشیمی شامل:

• شرکت های پلیمری(الفین پایه):خوراک آن ها اتان و خوراک مایع است و در واقع شرکت هایی هستند که واحد الفین دارند

مثل: مارون ، جم ، شکبیر ، شاراک

الفین ها:یه سری ترکیبات هیدروکربن هستند که بعضی از اتم های کربن آن ها اشباع نشده اند به همین دلیل میل ترکیب آن ها خیلی بالاست و با هم ترکیب می شوند و زنجیره های پلیمری تشکیل می دهند.

پایدارترین ترکیبات در طبیعت پلیمرها هستند که به راحتی تجزیه نمی شوند.مثل:پلاستیک ، کاغذهای پودر سنگ و…

منابع استخراج قیمت پلیمرها

• نشریه پلتس
• بورس کالا
• بورس انرژی
• سایت گمرک ایران (آمار صادرات و واردات)

سه دسته ی دیگر که جز صنعت پتروشیمی دسته بندی می شوند در زیر به آن ها اشاره شده است:

• یوتیلیتی : این شرکت ها در واقع انرژی مورد نیاز واحدهای پتروشیمی را تامین می کنند و در منطقه های ویژه اقتصادی قرار گرفته اند و خودشون فرآیند تولیدی ندارند.

مثل: مبین و بفجر

مناطق ویژه اقتصادی در ایران:بندر ماهشهر و بندر عسلویه

شرکت پتروشیمی فجر در بندر ماهشهر و شرکت پتروشیمی مبین در عسلویه قرار گرفته اند و وظیفه تامین یوتیلیتی شرکت های این دو منطقه را به عهده دارند.

شرکت هایی که از نظر جغرافیایی خارج از این دو منطقه اقتصادی (عسلویه و ماهشهر) هستند مثل پتروشیمی خراسان مجبورند خودشون یوتیلیتی مورد نیازشونو تامین کنند.

• هلدینگ ها: این شرکت ها سهامدار شرکت های پتروشیمی هستند

مثل: فارس ، پارسان ، تاپیکو

• آروماتیک ها:مهم ترین شرکت پتروشیمی که واحد آروماتیک دارد پتروشیمی نوری است .

برای تحلیل دقیق سهم های این صنایع از نظر تکنیکال می تونید از دستیار هوشمند موج سوم کمک بگیرید.