دارایی پایه در آپشن چیست؟ نقش سهام، شاخص و کالاها در معاملات
قراردادهای آپشن (Option Contracts) از ابزارهای مهم در بازارهای مالی هستند که به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران امکان مدیریت ریسک، سفته‌بازی و کسب سود از نوسانات قیمتی را می‌دهند. یکی از اجزای اساسی هر قرارداد آپشن، دارایی پایه (Underlying Asset) است که ارزش آپشن به آن وابسته است. دارایی پایه می‌تواند شامل سهام، شاخص‌های بورسی، کالاها، ارزهای دیجیتال و سایر دارایی‌های مالی باشد.
دارایی پایه (Underlying Asset) چیست؟
دارایی پایه، دارایی یا ابزار مالی است که ارزش قرارداد آپشن بر اساس آن تعیین می‌شود. این دارایی می‌تواند شامل سهام، شاخص‌ها، کالاها، ارزهای دیجیتال، اوراق قرضه و حتی سایر مشتقات باشد. دو نوع اصلی آپشن بر اساس دارایی پایه عبارتند از:
آپشن خرید (Call Option): حق خرید دارایی پایه در قیمت معین (قیمت اعتبار) تا تاریخ انقضا.
آپشن فروش (Put Option): حق فروش دارایی پایه در قیمت معین تا تاریخ انقضا.
ویژگی‌های دارایی پایه
قابل معامله بودن: دارایی پایه باید در بازارهای مالی خرید و فروش شود.
نوسان قیمتی: دارایی‌های با نوسان بالا معمولاً برای آپشن‌ها جذابتر هستند.
نقدشوندگی: هرچه دارایی پایه نقدشونده‌تر باشد، بازار آپشن‌های آن نیز فعال‌تر است.
نقش سهام به عنوان دارایی پایه
سهام شرکت‌ها یکی از رایج‌ترین دارایی‌های پایه در معاملات آپشن هستند. ویژگی‌های آپشن‌های مبتنی بر سهام عبارتند از:
نوسان‌پذیری (Volatility): سهام با نوسان بالا، قیمت آپشن را افزایش می‌دهند.
سود تقسیمی (Dividends): پرداخت سود نقدی بر قیمت آپشن تأثیر می‌گذارد (معمولاً قیمت Call را کاهش می‌دهد).
نقدشوندگی (Liquidity): سهام شرکت‌های بزرگ (مثل Apple، Tesla) آپشن‌های با نقدشوندگی بالاتری دارند.
مزایای آپشن‌های سهام:
اهرم مالی: معامله‌گران با سرمایه کم می‌توانند روی سهام شرکت‌های بزرگ معامله کنند.
حفاظت از سبد سهام (Hedging): سرمایه‌گذاران با خرید Put Option از سقوط قیمت سهام خود جلوگیری می‌کنند.
استراتژی‌های ترکیبی: مانند استرادل (Straddle) و استرپ (Strangle) که از نوسانات قیمت سود می‌برند.
معایب آپشن‌های سهام:
ریسک از دست رفتن حق بیمه (Premium): اگر قیمت سهام به نفع معامله‌گر حرکت نکند، ممکن است کل مبلغ پرداختی برای آپشن از بین برود.
وابستگی به عملکرد شرکت: اخبار سودآوری، ادغام‌ها یا رسوایی‌های مالی بر قیمت سهام و آپشن‌های آن تأثیر می‌گذارد.
نقش شاخص‌های بورسی به عنوان دارایی پایه:
شاخص‌های بازار سهام (مثل S&P 500، Nasdaq 100، داوجونز) نیز به عنوان دارایی پایه در آپشن‌ها استفاده می‌شوند. ویژگی‌های آپشن‌های شاخصی عبارتند از:
حفاظت در برابر ریسک سیستماتیک: معامله‌گران از آپشن‌های شاخص برای پوشش ریسک کل بازار استفاده می‌کنند.
کاربرد در استراتژی‌های پیشرفته: مانند استراتژی‌های آربیتراژ و اسپرد.
مزایای آپشن‌های شاخص:
تنوع بخشی: معامله‌گران می‌توانند روی کل بازار به جای یک سهم خاص معامله کنند.
کاهش ریسک شرکت‌های منفرد: از آنجا که شاخص‌ها شامل چندین سهم هستند، ریسک ورشکستگی یک شرکت خاص کمتر می‌شود.
کاربرد در (Hedging): صندوق‌های سرمایه‌گذاری از آپشن‌های شاخص برای محافظت در برابر ریزش بازار استفاده می‌کنند.
معایب آپشن‌های شاخص:
حساسیت به عوامل کلان اقتصادی: تورم، نرخ بهره و بحران‌های سیاسی بر شاخص‌ها تأثیر می‌گذارند.
پیچیدگی بیشتر: پیشبینی حرکت شاخص‌ها گاهی سخت‌تر از پیشبینی یک سهم خاص است.
نقش کالاها به عنوان دارایی پایه در آپشن‌ها:
کالاهایی مانند نفت خام، طلا، نقره و گندم نیز به عنوان دارایی پایه در آپشن‌ها معامله می‌شوند. این آپشن‌ها معمولاً در بازارهای آتی (Futures) ارائه می‌شوند.
مزایای آپشن‌های کالایی:
پوشش ریسک قیمت (Hedging): تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان کالاها از آپشن‌ها برای ثبات قیمت‌ها استفاده می‌کنند.
سفته‌بازی بر اساس عرضه و تقاضا: تغییرات آب‌وهوا، جنگ‌ها و تحریم‌ها بر قیمت کالاها تأثیر می‌گذارند و فرصت‌های معاملاتی ایجاد می‌کنند.
معایب آپشن‌های کالایی:
حجم بالای نوسانات: قیمت کالاها ممکن است تحت تأثیر عوامل غیرمنتظره به شدت تغییر کند.
هزینه‌های حمل و نگهداری: برخی کالاها (مانند نفت)، هزینه‌های ذخیره‌سازی دارند که بر قیمت آپشن تأثیر می‌گذارد.
دارایی پایه نقش تعیین‌کننده‌ای در ارزش و عملکرد قراردادهای آپشن دارد. سهام به دلیل نقدشوندگی بالا و امکان تحلیل بنیادی، شاخص‌ها به دلیل تنوع و کاهش ریسک، و کالاها به دلیل نوسانات شدید و کاربردهای حفاظتی، هر کدام جایگاه خاصی در معاملات آپشن دارند. انتخاب دارایی پایه مناسب به استراتژی معاملاتی، سطح ریسک‌پذیری و دانش بازار بستگی دارد. با درک ویژگی‌های هر دارایی پایه، معامله‌گران می‌توانند از فرصت‌های سودآور در بازار آپشن‌ها استفاده کنند.
